Testu de carattere istoricu-scientificu
Dae costas de mare, intas a
tottu Monte ‘e Bàrdia, e leànde intas a sa idda ‘e Baunei, acattàmmus rocas chi
si sone vrommàs 200.000.000 de annos fàchede.
Su Montichèddu ‘e Ilonzàna ch’est a 530 metros in pittu ‘e mare. In tottu su situ si presèntana venomenos de erosiòne de particulàre bellesa.
Custa
preda est arta deche metros, in sa base est lada duos metros, in pittu est 80
centimetros, ammus medìu sos canzos chi che ini urrùttos cando l’aìana minà, in
su 1906, in tottu, sone battoro metros.
Su Montichèddu est cumpostu de preda bianca
(calcarea), iùchet’ in intro medas animaleddos de mare pietrificaos.
In custu situ be colàda meda
zente, pastores chin sos poleddos gàrrios, andande o torrande dae cuile,
carrulantes chi iumpàn su monte iuchènde linna, carchìna, carvòne, in medas
collìana lande po approendare su bestiammene. Hoie b’at eliches, carchi
tenniperu, aliderru, lidone, chessa ‘e monte, gravellu ‘e monte, lizzu biancu,
erva ‘e Santa Maria, rommasinu, attettu, erva ‘e chimbe puntas e cramèdiu. A
cummenzu ‘e seculu si be podiant zoviare àes, gutturzos chervos e muvras, commo
b’at solu sirvones, marzanes, gattos arestes, ghennas de muru, soriches de padente,
grassiles e astores.