Sources_en

SOURCES

Basic bibliography

Advanced bibliography

Classic sources

I took many of the photographs in the site; for most of the pictures (and for most of the information) I am indebted to the following books:

AA.VV.- Anfiteatro Flavio - Immagine Testimonianze Spettacoli - Quasar, 1988
Abbondanza L., The Valley of the Colosseum; Soprintendenza Archeologica di Roma, 1997.
Auguet, R., Cruelty and Civilization -The Roman Games, Routledge, 1994;
Bosi, R., Il Grande Libro di Roma, Arnoldo Mondadori, 1988
Cornell, T. – Matthews, J.: Atlante del Mondo Romano, Istituto Geografico De Agostini, 1982;
Cozzo, G., Il Colosseo. L'anfiteatro Flavio nella tecnica edilizia, nella storia delle strutture, nel concetto esecutivo dei lavori, Rome, Palombi, 1971;
Giuliani, C. F., L’edilizia nell’antichità, La Nuova Italia Scientifica, 1990;
Lanciani, R., Rovine e scavi di Roma antica; Quasar, 1985
Luciani, R., Il Colosseo, Istituto Geografico De Agostini, 1993;
Lugli, G., The Flavian Amphitheatre; Giovanni Bardi, Italy, 1971;
Ministero per i Beni e le Attività Culturali - Soprintendenza Archeologica di Roma, Frondose Arcate – Il colosseo prima dell’archeologia, Electa, 2000;
SPQR - Comune di Roma; Roma Sotterranea; a cura di Roberto Luciani; Fratelli Palombi Editori – Roma Cataloghi, 1985
Touring Club Italiano, Roma e Dintorni, TCI 1977 matrona.gif (19243 byte)

An interesting essay by CJ Lyes on the Political and Architectural Significance of the Colosseum

If you want to keep on studying, I have found this bibliography:

ALFÖLDY (Géza), " Eine Bauinschrift aus dem Colosseum ", ZPE, 109, 1995, pp. 195-226.
BULIAN (G.), " Resine epossidiche per il consolidamento di sei pilastri dell'anfiteatro flavio " , L'industria tecnica delle costruzioni, A. N. C. E, 1980, n° 99, pp. 13-24.
COARELLI (Filippo), Guide archéologique de Rome, Paris, Hachette, 1998 (1980), pp. 131-135.
COLAGROSSI (P.), L'Anfiteatro Flavio nei suo venti secoli di storia, Florence, Libreria editrice fiorentina, 1913.
CONFORTO (Maria Letizia), DIEBNER (S.), GHINI (Guiseppina), NISTA (L.), PAPARATTI (E.), PARIS (R.), PENSABENE (Patrizio), REA (R.), REGGIANI (Anna Maria), SABBATINI TUMOLESI (P.), Anfiteatro Flavio : imagine, testimonianze, spettacoli, Rome, Quasar, 1988.
COZZO (Giuseppe), Ingegneria romana : maestranze romane, strutture preromane, , strutture romane, le costruzioni dell'anfiteatro Flavio, del Pantheon, dell'emissario del Fucino, Rome, Multigrafica, 1970 (Reprod. en fac-sim. de l'éd. de Rome, 1928), pp. 203-253.
GIOVANNONI (G.), " La zona del Colosseo ed il suo aspetto definitivo ", Capitolium, 1937, pp. 202-210.
HOMO (Léon), Lexique de topographie romaine, Paris, C. Klincksieck, 1900, pp. 10-16.
LUGLI (Giuseppe), Roma Antica. Il centro monumentale, Rome, Bardi, 1946, pp. 319-346.
MACCO (Michela Di), Il Colosseo : funzione simbolica, storica, urbana, Rome, Bulzoni, 1971.
MANODORI (Alberto), Anfiteatri,circhi e stadi di Roma : i piu suggestivi monumenti dell'antichita rivivono tra storia e leggenda in spettacoli di sangue e di gloria : dai giochi dei gladiatori alle naumachie alle lotte con le belve, Rome, Newton Compton, 1982, pp. 75-110.
MOCCHEGIANI CARPANO (Claudio), LUCIANI (R.), " I restauri dell'Anfiteatro Flavio ", RIA, 4, 1981, pp. 9-69.
MOCCHEGIANI CARPANO (Claudio), " Interventi nell'Anfiteatro Flavio ", Roma, Archeologia nel centro, I : L'area archeologica centrale, 1985, pp. 122-124..
NASH (Ernest), Pictorial Dictionary of Ancient Rome, Londres, Thames and Hudson, 1968, 2 vol, tome 1, pp. 17-25.
PARKER (John Henry ), The Flavian amphitheater, Oxford, 1996.
PASCOLINI (Aldo), Il Colosseo, Rome, Armando, 1979.
PEARSON (J.), " Arena. The story of the Colosseum ", BSEAA, 48, 1977, pp. 521-522.
PLATNER (Samuel Ball), ASHBY (Thomas), A Topographical Dictionary of Ancient Rome, Rome, l'ERMA, 1965, (1^ere édition Oxford-Londres, Oxford University Press, 1929), pp. 6-11.
QUENNELL, Peter. The Colosseum; Nesweek, New York, 1971.
RICHARDSON (Lawrence Jr.), A new topographical dictionary of ancient Rome, Baltimore, John Hopkins University Press, 1992 (1^ere édition Oxford-Londres 1929), pp. 7-10.
RODOCANACHI (Emmanuel Pierre), Les Monuments antiques de Rome encore existants : les ponts, les murs, les voies, les enceintes de Rome, les palais, les temples, les arcs, Paris, Hachette, 1920, pp. 120-138.
SABLAYROLLES (Robert), " Le Colisée brûle-t-il? ", Spectacula I, Actes du Colloque tenu à Toulouse et Lattes du 26 au 29 mai 1987, éd. par DOMERGUE Claude, LANDES Christian et PAILLER Jean-Marie, 1990, pp. 129-134.
SPINAZZOLA (Vittorio), L'Anfiteatro Flavio. Storia degli scavi ed ultime scoperte (1590-1895), Naples, R. Marghieri, 1907.
SUETONIUS, edited by Gavorse, Joseph. The Lives of the Twelve Caesars; Random House, New York, 1931.
WELLS, J. and BARROW, R.H. A Short History of the Roman Empire to the Death of Marcus Aurelius; Barnes and Noble, New York,1931

Classic literary sources on the Flavian Amphitheatre and public celebration:

Arch of Titus: CIL 6.944 for the dedicatory inscription, which reveals that the structure was dedicated after Titus' death.

Satyricon, XLV

Oro te, inquit Echion centonarius, melius loquere. 'Modo sic, modo sic', inquit rusticus: varium porcum perdiderat. Quod hodie non est, cras erit: sic vita truditur. Non mehercules patria melior dici potest, si homines haberet. Sed laborat hoc tempore, nec haec sola. Non debemus delicati esse; ubique medius caelus est. Tu si aliubi fueris, dices hic porcos coctos ambulare. Et ecce habituri sumus munus excellente in triduo die festa; familia non lanisticia, sed plurimi liberti. Et Titus noster magnum animum habet, et est caldicerebrius. Aut hoc aut illud erit, quid utique. Nam illi domesticus sum, non est miscix. Ferrum optimum daturus est, sine fuga, carnarium in medio, ut amphitheater videat. Et habet unde. Relictum est illi sestertium tricenties: decessit illius pater male. Vt quadringenta impendat, non sentiet patrimonium illius, et sempiterno nominabitur. Iam Manios aliquot habet et mulierem essedariam et dispensatorem Glyconis, qui deprehensus est cum dominam suam delectaretur. Videbis populi rixam inter zelot et amasiunculos. Glyco autem, sestertiarius homo, dispensatorem ad bestias dedit. Hoc est se ipsum traducere. Quid servus peccavit, qui coactus est facere? Magis illa matella digna fuit quam taurus iactaret. Sed qui asinum non potest, stratum caedit. Quid autem Glyco putabat Hermogenis filicem unquam bonum exitum facturam? Ille miluo volanti poterat ungues resecare; colubra restem non parit. Glyco, Glyco dedit suas; itaque quamdiu vixerit, habebit stigmam, nec illam nisi Orcus delebit. Sed sibi quisque peccat. Sed subolfacio quia nobis epulum daturus est Mammaea, binos denarios mihi et meis. Quod si hoc fecerit, eripiat Norbano totum favorem. Scias oportet plenis velis hunc vinciturum. Et revera, quid ille nobis boni fecit? Dedit gladiatores sestertiarios iam decrepitos, quos si sufflasses, cecidissent; iam meliores bestiarios vidi. Occidit de lucerna equites; putares eos gallos gallinaceos: alter burdubasta, alter loripes, tertiarius mortuus pro mortuo, qui haberet nervia praecisa. Vnus licuius flaturae fuit Thraex, qui et ipse ad dictata pugnavit. Ad summam, omnes postea secti sunt; adeo de magna turba 'Adhibete' acceperant: plane fugae merae. 'Munus tamen, inquit, tibi dedi -- et ego tibi plodo.' Computa, et tibi plus do quam accepi. Manus manum lavat.

The following list of sources from R. Rea - Anfiteatro Flavio – Quasar, 1988

l. CHRONOGR. a 354: Hic (Vespasianus) prior tribus gradibus amphiteatrum dedicavit.

2. CHRONOGR. a. 354: Hic (Titus) amphitheatro a tribus gradibus patris sui duos adiecit.

3. CHRONOGR. a. 354: Domitianus imperavit annos XVII, menses V. dies V. Hoc imperante multae operae publicae fabricatae sunt; atria VII, horrea piperataria, ubi modo est basilica Constantiniana et horrea Vespastani, templum Castorum et Minervae, portam Capenam, gentem Flaviam, Divorum, Iseum et Serapeum, Minervam Chalcidicam, Odeum, Minuciam veterem, Stadium, et thermas Titianas et Traianas, Amphiteatrum usque ad clypea, templum Vespasiani et Titi, Capitolium, Senatum, ludos IIII, Palatium, Metam Sudantem et Panteum.

4a. SVET., Vesp. XI,1, Fecit et nova opera templum Pacis Foro proximum Divique Claudi in Caelio monte coeptum quidem ab Agrippina, sed a Nerone prope funditus desctructum; item amphitheatrum urbe media, ut destinasse comperat A ugustum.

4b. SVET., Tit., VII,3 ... amphitheatro dedicato thermisque tuxta celeriter exstructis munus edidit apparatissimum largissimunque; dedit et navale proeilum in veteri naumachia, ibidem et gladiatores atque uno die quinque milia omne genus ferarum.

4c. SVET., Dom., IV,1 Spectacula assidue magnifica et sumptuosa edidit non in amphitheatro modo, verum et in circo, ubi ... ; at in amphitheatro navale quoque.

IDEM, IV, 2. Edidit navalis pugnas paene iustarum classium, effosso et circumstructo iuxta Tiberim lacu, atque inter maximas imbres perspectavit. Fecit et ludos Saeculares..

IDEM, V. Novam autem excitavit aedem in Capitolo Custodi Iovi et forum quod nunc Nervae vocatur, item Flaviae templum gentis et stadium et odium et naumachiam, e cuius postea lapide maximus circus deustis utrimque lateribus extructus est.

5. CASS. Dio, LXVI, 25,1-5; 26, l. (in greco)

6. ACTA FRATRUM ARVALIUM, anno 80 d.C.; C.I.L. VI, 1, 2059. Loca adsignata in amphit(H)eatro. / L. Aelio Plautio Lamia, Q. Pactumeio Fr(o)ntone cos., / acceptum ab Laberio Maximo, procuratore, praef(ecto) annonae, / L. Vennuleio Apronano (sic) mag(istro), curatore Thyrso l(iberto) / fratribus Arvalibus maeniano I cun(eo) XII, gradib(us) marmo(oreis) VIII; gradu 1 p(edes) V/ (quadrantem, semunciam, sicilicum), f(iunt) ped(es) XXXXII (semis); [[gradu I uno p(edes) XXII (semis);]] et m(a)eniano [[summo]] II / cun(eo) VI gradib(us) marm(oreis) IV, gradu I uno p(edes) XX[[II]] (semis); et maeniano / summo in ligneis tab(ulatione) LIII, gradibus XI, gradu I ped(es) V, (trientem, semunciam) grad(u) XI ped(es) V (semissem, uncias quinque, sicilicum), f(iunt) ped(es) LXIII (semis) (unciae quinque semunci); summa ped(es) CXXVIII (semis unciae quinque, semuncia).

7. EUTROP., VII 21, 4: Hic (Titus) Romae amphiteatrum aedificavit et quinque milia ferarum in dedicatione eius occidit.

AUR. VICT., De Caes. 10, 5 : Ita biennio post ac menses fere novem amphiteatri Perfecto opere lautusque veneno interiit (Titus)...

HIERON., Chron p. 189 (anno p.C. 79): Titus amphitheatrum Romac aedificat...

CASSIOD., Var. V, 425: Maximo v.i. consuli Theodericus rex .... : Hoc Titi potentia principalis, divitiarum profuso lumine, cogitavit aedificium fieri, unde caput urbium potuisset.

CASSIOD., Chron. (M.G.H., A.A. XI, p. 139, 711-712) (anno p. c. 83): Domitianus II et Rufus II. His conss. Titus amphitheatrum Romae aedificavit et in dedicatione eius V milia ferarum occidet.

PROSP., Chron (M. G. H., A. A. IX, p. 416, 495-496): Domitiano IIII et Rufo (coss). Titus amphitheatrum Romae aedificavit et in dedicatione eius V milla ferarum occidit.

BEDA, Chron. maiora (M. G. H., A. A. XIII, p. 285, 300): Hic (Titus) amphitheatrum Romae aedificat et in dedicatione eius V milia ferarum occidit.

8. MARTIALIS, de spect., 2. (for the whole poem click here)

Hic ubi sidereus propius videt astra colossus
et crescunt media pegmata celsa via,
invidiosa feri radiabant atria regis
unaque iam tota stabat in urbe domus.
Hic ubi conspicui venerabilis amphitheatri
erigitur moles, stagna Neronis erant.
Hic ubi miramur velocia numera thermas,
abstulerat miseris tecta superbus ager.
Claudia diffusas ubi porticus explicat umbras,
ultima pars aulae deficientis erat.
Reddita Roma sibi est et sunt te praeside, Caesar,
deliciae populi, quae fuerant domini.

9a. HIER, Chron., p. 191: multa opera Romae facta, in quis ... Ludus Matutinus, Mica Aurea, Meta Sudans ..

9b. PROSP., Chron.: Multa opera Rornae facta, in quis Capitolium... Meta Sudans..

9C. CASSIOD., His (Domitiano X117I et Clemente II) conss. insignissima Romae facta sunt, id est … Meta Sudans..

10. MART., de spect., 34.

Augusti labor hic fuerat committere classes
et freta navali sollicitare tuba.
Caesaris haec nostri pars est quota? vidit in undis et Thetis
ignotas et Galatea feras;
vidit in aequoreo ferventes pulvere currus
et domini Triton isse putavit equos:
dumque parat saevis ratibus fera proelia Nereus,
horruit in liquidis ire pedestris aquis.
Quidquid et in circo spectatur et amphitheatro,
dives Caesarea praestitit unda tibi.
Fucinus et diri taceantur stagna Neronis:
hanc norint unam saecula naumachiam.

On games:

Barton, Carlin, The Sorrows of the Ancient Romans: The Gladiator and the Monster (Princeton 1993).
Cagniart, Pierre, "The Philosopher and the Gladiator," CW 93 #6 (July/August 2000) 607-18.
Futrell, Alison, Blood in the Arena: The Spectacle of Roman Power (Austin 1997).
Hopkins, Keith, Death and Renewal (Cambridge 1983).
Hornblower, Simon and Spawforth, Antony (edd.), "venationes" in the Oxford Classical Dictionary, third edition, (Oxford 1996), 1586.
Humphrey, John H., "Roman Games" in Civilization of the Ancient Mediterranean: Greece and Rome, vol. II, 1153-65.
Plass, Paul, Arena Sport and Political Suicide (Madison 1995)
Ville, G., "La guerre et le Munus", J.-P. Brisson (ed.), Problèmes de la guerre à Rome (Paris, 1969)
Wiedemann, Thomas, Emperors & Gladiators (London and New York 1995).