6.4

 torra a segus                                   indighe

Unu problema de cando s'iscola fuit fatta a s'antiga. In d una tale iscola su bintighimbe po chentu de sos alunnos est istau zucau in matematica, su chimbe po chentu est istadu zucau in chimica, e su deghe po chentu in ambarduas sas materias. Enit seberau a sorte unu istudente. Sa de una: si est istau riprovadu in chimica, cun cale probabilidade est istau riprovadu finas in matematica? Sa de duas: si est istau zucadu in matematica, cun cale probabilidade podet esser istau zucadu in chimica puru? Sa de tres: Cale est sa probabilidade chi siat istadu iscrucurigau in s'una o in s'atera de ambarduas sas materias?

Ma est su numeru de sos istudentes zucados in Matematica, Ch su numeru de cuddos botzados in Chimica, Ma&Ch su numeru de cuddos ateros botzados in Matematica e Chimica. Custos simbulos cun sa p minore in de nantis cheren narrer sa probabilidade de su eventu. Tando pMa=0.25, pCh=0.15, pMa&Ch=0.10. Una c minore intra sos simbulos cheret narrer cundizionadu a. E tando pMacCh sinnificat sa probabilidade chi unu tenet de esser riprovadu in Matematica si est istau riprovadu in Chimica: p de Ma cunditzionadu a Ch.Pesande sas solitas formulas hamus, senza ispezificare ateru:

 pMa=25/100;pCh=15/100;pMaetCh=10/100;

pMacCh=pMaetCh/pCh

2

-

3

pChcMa=pMaetCh/pMa

2

-

5

pMavelCh=pMa+pCh-pMaetCh

3

--

10

{pMa,pCh,pMaetCh}

 1   3       1

{-,  --,      --}

 4  20   10

 unu1=Graphics[{RGBColor[1,0,0],

         Line[{{3,1},{5,1},{5,4},{3,4},{3,1}}]}];

unu2=Graphics[{RGBColor[0,0,0],

         Line[{{2,0.5},{6.5,0.5},{6.5,4.5},{2,4.5},{2,0.5}}]}];

unu3=Graphics[{RGBColor[0,0,1],

         Circle[{5,2.5},1.3]}];

duo1=Graphics[Text[FontForm["U=100",

          {"Palatino-Italic",18}],{3.,0.7}]];

duo2=Graphics[Text[FontForm["M=25",

          {"Palatino-Italic",18}],{3.5,3.5}]];

duo3=Graphics[Text[FontForm["C=15",

          {"Palatino-Italic",18}],{5.7,2.5}]];

duo4=Graphics[Text[FontForm["M&C=10",

          {"Palatino-Italic",18}],{4.3,2.5}]];

tre1=Graphics[Line[{{3.70,2.50},{5.00,2.50}}]];

tre2=Graphics[Line[{{3.75,2.75},{5.00,2.75}}]];

tre3=Graphics[Line[{{3.75,2.25},{5.00,2.25}}]];

tre4=Graphics[Line[{{3.82,3.00},{5.00,3.00}}]];

tre5=Graphics[Line[{{3.82,2.00},{5.00,2.00}}]];

tre6=Graphics[Line[{{4.03,3.25},{5.00,3.25}}]];

tre7=Graphics[Line[{{4.03,1.75},{5.00,1.75}}]];

 Show[unu1,unu2,unu3,duo1,duo2,duo3,duo4,tre2,tre3,tre4,

tre5,tre6,tre7,AspectRatio->Automatic];

 

wpeC.gif (3621 byte)

Sa probabilidade cundizionada si podet definire finas faende de mancus de si riferire a sas probabilidades semplizes. In medas situaziones, po effettu de una azione de seberu de cundiziones a cuminzare, o de aumentu de novas susu s’esperienzia de atire a cumprimentu, est nezessariu a carculare sa probabilidade de eventos particulares, cun sa condizione in prus chi s’iscat ca s’est acrarau aterunu eventu connotu, e chi tenzat po supposizione una probabilidade positiva. Fun custas sas probabilidades chi si definin cundizionadas. E tando balet custa definizione: si narat probabilidade cundizionada de s’eventu A cun rispectu a s’eventu B, e si indicat de solitu cun su simbolu p(A/B), sa probabilidade chi A si potzat manifestare in sa ipotesi chi B hepat tentu occasione de si manifestare issu e totu. In generale balen sas formulas chi hamus pesau po isorber sos problemas, est a narrer: p(A/B) = p(A&B)/p(B). Faende una estensione a B cundizionau ad A podimus iscrier: p(B/A) = p(B&A)/p(A). Tenende contu de sa leze comutadora de sa intersezione de imparis si hat chi p(A&B) resurtat essere uguale a p(B&A), e tando nde podimus incunzare sutta aterunu arresonamentu su teorema de sas probabilidades cumpostas, teorema de moltiplicazione: p(A&B) = p(B&A) = p(A) p(B/A) = p(B) p(A/B).