HISTORIA KOŚCIOŁA
Chiesa Nuova stanowi część wielkiego
kompleksu powstałego i rozwiniętego w różnych fazach począwszy od roku 1575,
mającego na celu ogarnięcie dzieła św. Filipa Neri i, po jego śmierci, Kongregacji
Oratorium.
Kompleks ten, obejmujący dziś, poza samym budynkiem kościoła, Oratorium Świeckie, Bibliotekę Vallicelli, Klasztor Kongregacji, został wzniesiony sukcesywnie w obrębie pięciokąta w granicach dzielnicy Ponte i Parione.
Nazwa Vallicella, o której kościół bierze swoje imię, nawiązuje do niewielkiej dolinki, która odpowiadała starożytnemu rzymskiemu Tarentum, niebezpiecznemu dla zdrowia, pełnemu siarkowych kałuż miejscu gdzie Rzymianie, uważając je za jedno z wejść do piekieł, wznosili ołtarze dla bogini Proserpiny.
Choć miejsce nie należało w Rzymie do najzdrowszych, obszar ten po roku tysięcznym znacznie się rozwinął z powodu swego znaczenia strategicznego wynikającego z bliskości Via Papale i Via Pellegrini, którą pielgrzymi zdążali do Wiecznego Miasta.
W szesnastym wieku obszar ten, zwany “al pozzo bianco”, zapełniony był niewielkimi domkami, wysokimi wieżami i różnymi niewielkimi kościółkami, a wśród nich pierwotnym kościółkiem Santa Maria in Vallicella, ufundowanym, zdaniem niektórych, w VI wieku przez Papieża św. Grzegorza Wielkiego. W kościele przechowywano cudowny obraz Dziewicy Maryi, otaczany wielką czcią przez rzymski lud.
Wraz z powstaniem Kongregacji, Papież Grzegorz
XIII, w roku 1575 powierzył św. Filipowi starożytny kościół na Vallicelli jako
ostateczną siedzibę Oratorium.
Choć stary kościół obdarzony był
tytułem kościoła parafialnego, prezentował się jednak bardzo skromnie z trudem
odpowiadając potrzebom średniowiecznej pobożności i do tego upływ wieków wycisnął
na nim swoje bardzo poważne piętno. By go dostosować do wymagań wynikłych z
przepisów Soboru Trydenckiego, św. Filip nie zawahał się przed generalną,
sięgającą fundamentów rekonstrukcją, zawierzając Opatrzności zbiórkę kapitałów
koniecznych do sprostania tak wielkiemu zadaniu,
zaczynając od 300 skudów ofiarowanych przez, związanego ze św. Filipem głębokim
podziwem i oddaniem św. Karola Boromeusza, jednej z wielkich osobowości tego okresu.
17 września 1575 roku, arcybiskup Florencji Alessandro de’ Medici, przyszły papież Leon XI, podczas tradycyjnej okazałej liturgii wmurował kamień węgielny.
Projekt kościoła powierzono Matteo da Citta’ di Castello a następnie Martino Lunghi il Vecchio.
W tym pachnącym jeszcze świeżym wapnem nowym kościele, w konfesjonale znajdującym się w pobliżu ulubionej przez niego kaplicy Zwiastowania św. Filip kontynuował, jak długo pozwalały mu na to siły, swoje dzieło kierownictwa duchowego.
Nowy budynek w całości respektował styl i wskazówki wynikające z prostoty Świętego, który zalecił by ściany głównej nawy zachować w kolorze naturalnego wapna a pobożności maryjnej dedykować ołtarze wszystkich kaplic bocznych, podkreślając, skądinąd, starożytny tytuł kościoła, będący przez wieki jedynym kościołem poświęconym Narodzeniu Matki Bożej.
Z woli św. Filipa, także starożytny obraz Matki Bożej in Vallicella, który z czasem miał się stać godłem Kongregacji Filipinów, został przeniesiony do wnętrza Chiesa Nuova jeszcze podczas jego budowy. Dziś ikona ta jest wkomponowana w specjalny obraz, który znajduje się w ołtarzu głównym.
W 1605 roku, już po śmierci św. Filipa, została ukończona fasada kościoła. Rozbudowa kompleksu i ostateczna dekoracja kościoła dokonywała się przez cały wiek następny.
Ukończony całkowicie kościół wypełnił się dziełami najwybitniejszych artystów XVII wieku, od Caravaggia po Rubensa, od Federico Barocci po Pietro da Cortona, ubogacił się złotem siedemnastowiecznych stiuków by dotrzeć do nas w takim stanie w jakim dziś możemy go podziwiać.