Indighe

Mersenne:

cando sos matematicos mannos no inzertana sas bellas penzadas chi cracchi orta hana.

 

Sos matematicos hana sempere fattu de totu po si fichire bene in conca custos amaistramentos. E Sos Contos ddu cunfirmana cando torrana a contu, (iscusae sa briga de sas paraulas), de s’istoria de Padre Mersenne, su cales haiada penzau, chena ddu poder dimustrare, chi sos numeros esprimibiles in sa forma 2^p-1, cando p este unu numeru primu, siana issos matessi totu numeros primos.

 

In su libru Sos Contos nd’enidi jau unu enunziau prus forte, in su cales est presumiu chi s’esponente p siada issu e totu unu numeru de Mersenne. Ma sa bella penzada sighidi a no esser vera.

 

Po dughentos annos e prus sos matematicos hana suspetau chi su numeru de Mersenne 2^67-1 esserede pothiu esser primu.

 

In d’unu atopu de Sa Soziedade Americana de Matematicos, chi si fudi tentu in su mese de Santu Aine de 1903 a Nova York, unu professore mannu de s’Universidade de Culumbia chi si naraiada Nelson Cole, haiada pediu su permissu de faere unu cumunicau. Cumbidau a su palcu a esponnere sos arresonamentos suos, Nelson Cole istau sempere cristianu de pagas allegas comente haiada riferiu Eric Temple Bell, fudi andau a sa lavagna e chena ogare mutu, a gesseddu haiada calculau s’elevamentu de duos a sa sessantasettesima potenzia. E comente unu pizoccheddu de sas elementares haiada bene provediu a faer unu de mancu a su risultau. Sempere mudu che crastu, passande a una parte limpia de sa lavagna haiada multiplicau sos duos numeros:

193.707.721 po 761.838.257.287.

 

Sos duos risultaos funi istaos coincidentes.

 

Mai prima de tando fudi capitau, ma cussa orta totus sos matematicos presentes, pesaos prantaos, haiana tributau unu afettuosu zuccurumannu a s’autore de unu cumunicau. Nelson Cole haiada provediu a si cche torrare a su postu suu chena buzare. Cando, a pustis, calicunu dd’haiada preguntau de cantu tempus fudi istau nezessariu a iscumponnere cussu dimoniu de numeru, ‘sas duminigas de sos urtimos tres annos’ haiada arrespostu cun d’unu irrisieddu innozente.

 

Non si ponede in duda chi Padre Mersenne siada istau unu matematicu mannu e prus pagu ancora chi siada istau unu preide santu, (de s’ordine de sos minimos de Santu Franziscu, una bella seberada po unu matematicu), masprestu s’istoria sua abarrada unu amonestru e unu esempiu de cantu rigore arrechedini sos metodos e sas prozeduras in matematica.