Indighe

Su Vicariu

Su cuntrastu o sa cunfirma, comente menzus cherimus crere, a sa paristoria de Opineddu e a sa tesi chi totus sos matematicos siana endios a chie menzus ddos pagada, s’agattada in su contu Su Forasdenois. In cussu contu hamus una bisione totu pitagorica de sos numeros, e dogmatica de s’aritmetica. S’ischola pitagorica, a manu a manu chi fu’ creschia e fatta manna fu’ diventada una cufraria segreta cun trattos politicos e religiosos. Sos assoziaos suos, chi fuana obligaos a mantenner su segretu de totus sos risultaos tentos in matematica e geometria, haiana sa pretesa de ispiegare su mundu accrarande sas propriedades, acantu acantu fadadas, de sos numeros. Numeros amascaraos e cun sinnificaos segretos, chi cun totus sas possibiles cumpusturas aritmeticas podian esser sos mattones cun sos cales fu pesau s’universu mundu. Su matematicu depiada iscoberrere custas propriedades fadadas e custas calidades cuadas e cun issas ispiegare sos fattos naturales, e finzas cussos supranaturales. Esseran sas cosas comente esseren creffiu essere, cun numeros triangulares, quadrados e pentagunales issos funi istaos abiles a cunsighire risultaos de importu, cales su teorema chi de tiu Pitagora ha leau su numene e sa iscoberta chi raighina quadrada de duos est unu numeru irrazionale.

 

Sos pitagoricos fuana talmente settarios chi cando unu ischente de s’ischola hiada iscoviau custa nova, no dd’hiana penzau susu unu momentu e in d’unu faer de rughe a Ippaso de Metaponto dd’hiana mortu ettandeccheddu a mare e nande chi dd’hiana perdiu ind’unu affundamentu e nae. S’ischola hiada tando faddiu sos propositos suos, e sos sozios si fuana jaos a sos istudios de numerologia e de astrologia. Est craru chi a interpretare sas tripletas de sese cale su numeru satanicu est solu bascaramene culturale pitagoricu. A forzare s’interpretazione de sos simbulos numericos e de sos sinnos cun sos cales s’iscriene, masprestu de indagare su cumportamentu aritmeticu issoro, arruinada a su poberu vicariu. S’indagine matematica in prusu in sa paristoria de Opineddu s’opponede in custu contu a una indagine mancante, ma talunas propriedades ciclicas de sos numeros iscrittos in base decimale non funi impossibiles de istudiare, e nemancu maleconnottos funi sos numeros primos e comente faere a passare a su numeru reciprocu issoro.

 

Sa persona de Su Vicariu est cussa de Sos Contos chi prus de onni atera suffridi de sas trassas de s’arresonamentu matematicu.

Su Vicariu bivede ind’unu mundu antissientificu e suttumittiu a majarzos e cogos, in su cales unu poberu cristianu non tenede armas de difesa, e nemancu de attaccu, contra a chie tessede sas tramas po suttumittere sa pobera zente. A chissai cantas bortas, preigande, Su Vicariu had’haere ispiegau su passu de s’Evangeliu de Marcu chi chistionada de su perdonu. Perdu hiada preguntau: ‘ Sennore, cantas bortas happo a depere perdonare a frade meu, si contra a mimi peccada? Finzas a sette ortas?’ Zesu hiada arrespostu: ‘Finzas a settanta ortas sette’.

No est cantu podede balere su cumandamentu morale chi cherimus discutere, masprestu sa manuzza de sos numeros in sensu figurau. Settanta ortas sette, e non fudi istau prus discanzosu a arrespondere battorchentasnoranta ortas? A su cuntrariu, si morigada s’urteddu susu su sette e sas potenzias suas chi Santu Austinu interpretada comente e chi siana una metafora de s’infiniu.

 

Su Vicariu connoschede bene custa lezione e ischidi puru chi su criccu a dd’inghiriare in tundu semper’ind’unu chirru, e su cane chi ponede in fattu a sa coa sua matessi, funi issos puru una metafora de s’infiniu. E tando s’imbentada una parabola totu sua personale, e dda proponede comente un’isfida culturale, in sas preigas de sas duminigas, a chie ccheddi furada s’ofertoriu:’ s’hada a deper perdonare settanta ortas sette, a sa fine manilongu cche ponede su pe’ in su lazzu. E tando, innantis, naraiemi isatros ite si narada su manilongu’. E ischipiu su numene, mancari a intro e su cunfessionale, est si , dispostu a perdonare, ma de siguru no, a faer durare a longu sa beffa. E gasi si ponede in pastizzos. Iscuttu e umiliau in sa carre e in s’animu, cundennau a morte, po pagu no est rancorosu finzas a cuspettu ‘e Deus, e ddi preguntada:’Tue chi ischis totu, comente mai non ti sese abizzau chi furaiana a su serbidore tuu?’. E in custu momentu prezisu s’intellettu suu hada s’illuminazione manna: a primu istesin fattas sas cosas, posca istesin attiadas. 142857 no est su numene de su cane, est su cane propriamente. Non su sinnificau figurau de su numeru, ( cales fuana sas pretesas de sos pitagoricos, de Satana e de sos Santos Padres de s’Inquisizione), ma su numeru est chi tenede una esistenzia vera e propria e unu modu suu de si cumportare e rapportare cun sos ateros numeros e sas ateras cosas. Custu e solu custu si depede indagare.

E nos praghede penzare a Su Vicariu ponendesi in camminu nantis su martiriu, zelebrande quasi su triunfu , penzande intro e sé custas paraulas de unu issienziau de su tempus suu: sa filosofia est iscritta in custu libru mannu chi de continuu nos istada apertu innanti ‘e ogos, (jeo naro s’Universu Mundu) ma non si podet cumprendere si a primu non s’imparada a intender su limbazzu, a connoscher sos caratteres in sos cales est iscrittu. Issu est iscrittu in limbazzu matematicu e sos caratteres funi triangulos, criccos e ateras figuras geometricas sena sas cales aliagas est impossibile a nd’intendere umanamente paraula, sena custas est a inghiriare in tundu vanamente ind’unu laberintu buiu. (Galileo Galilei, Il Saggiatore).

 

In custa paristoria puru su Podere usada sa matematica po si legittimare. E tando pesamus unu segundu problema in crachi manera cuntrapostu a cussu inue nos preguntaiamus si sa matematica esserada una issienzia autoritaria. Sa matematica est unu imparis de limbazzos e metodos po si faere una idea de su mundu, o de su chi si cherede, ma a dda manizzare abusandende est o no est autoritarismu?