torna alla homepage + torna a copia, copiabbus + torna all'indice di latino
Divitias alius fulvo sibi congerat
auro
Adde merum vinoque novos conpesce
dolores,
Ibitis Aegaeas sine me, Messalla, per
undas,
'Sic umbrosa tibi contingant tecta,
Priape,
Asper eram et bene discidium me ferre
loquebar,
Semper, ut inducar, blandos offers mihi
voltus,
Hunc cecinere diem Parcae fatalia
nentes
Non ego celari possum, quid nutus
amantis
Quid mihi si fueras miseros laesurus
amores,
Quis fuit, horrendos primus qui protulit
enses?
I
Et teneat culti iugera multa
soli,
Quem labor adsiduus vicino terreat
hoste,
Martia cui somnos classica pulsa
fugent:
Me mea paupertas vita traducat
inerti, 5
Dum meus adsiduo luceat
igne focus.
Ipse seram teneras maturo tempore
vites
Rusticus et facili grandia poma
manu;
Nec spes destituat, sed frugum semper
acervos
Praebeat et pleno pinguia musta
lacu. 10
Nam veneror, seu stipes habet desertus in
agris
Seu vetus in trivio florida serta
lapis,
Et quodcumque mihi pomum novus educat
annus,
Libatum agricolae ponitur ante
deo.
Flava Ceres, tibi sit nostro de rure
corona 15
Spicea, quae templi
pendeat ante fores,
Pomosisque ruber custos ponatur in
hortis,
Terreat ut saeva falce Priapus
aves.
Vos quoque, felicis quondam, nunc pauperis
agri
Custodes, fertis munera vestra,
Lares. 20
Tunc vitula innumeros lustrabat caesa
iuvencos,
Nunc agna exigui est hostia parva
soli.
Agna cadet vobis, quam circum rustica
pubes
Clamet 'io messes et bona vina
date'.
Iam modo iam possim contentus vivere
parvo 25
Nec semper longae deditus
esse viae,
Sed Canis aestivos ortus vitare sub
umbra
Arboris ad rivos praetereuntis
aquae.
Nec tamen interdum pudeat tenuisse
bidentem
Aut stimulo tardos increpuisse
boves, 30
Non agnamve sinu pigeat fetumve
capellae
Desertum oblita matre referre
domum.
At vos exiguo pecori, furesque
lupique,
Parcite: de magno est praeda
petenda grege.
Hic ego pastoremque meum lustrare
quotannis 35
Et placidam soleo spargere
lacte Palem.
Adsitis, divi, neu vos e paupere
mensa
Dona nec e puris spernite
fictilibus.
Fictilia antiquus primum sibi fecit
agrestis
Pocula, de facili conposuitque
luto. 40
Non ego divitias patrum fructusque
requiro,
Quos tulit antiquo condita messis
avo:
Parva seges satis est, satis requiescere
lecto
Si licet et solito membra levare
toro.
Quam iuvat inmites ventos audire
cubantem 45
Et dominam tenero
continuisse sinu
Aut, gelidas hibernus aquas cum fuderit
Auster,
Securum somnos igne iuvante
sequi.
Hoc mihi contingat. Sit dives iure,
furorem
Qui maris et tristes ferre potest
pluvias. 50
O quantum est auri pereat potiusque
smaragdi,
Quam fleat ob nostras ulla puella
vias.
Te bellare decet terra, Messalla,
marique,
Ut domus hostiles praeferat
exuvias;
Me retinent vinctum formosae vincla
puellae, 55
Et sedeo duras ianitor
ante fores.
Non ego laudari curo, mea Delia;
tecum
Dum modo sim, quaeso segnis inersque
vocer.
Te spectem, suprema mihi cum venerit
hora,
Te teneam moriens deficiente
manu. 60
Flebis et arsuro positum me, Delia,
lecto,
Tristibus et lacrimis oscula mixta
dabis.
Flebis: non tua sunt duro praecordia
ferro
Vincta, neque in tenero stat tibi
corde silex.
Illo non iuvenis poterit de funere
quisquam 65
Lumina, non virgo, sicca
referre domum.
Tu manes ne laede meos, sed parce
solutis
Crinibus et teneris, Delia, parce
genis.
Interea, dum fata sinunt, iungamus
amores:
Iam veniet tenebris Mors adoperta
caput, 70
Iam subrepet iners aetas, nec amare
decebit,
Dicere nec cano blanditias
capite.
Nunc levis est tractanda Venus, dum frangere
postes
Non pudet et rixas inseruisse
iuvat.
Hic ego dux milesque bonus: vos, signa
tubaeque, 75
Ite procul, cupidis
volnera ferte viris,
Ferte et opes: ego conposito securus
acervo
Despiciam dites despiciamque famem.
Occupet ut fessi lumina victa
sopor,
Neu quisquam multo percussum tempora
baccho
Excitet, infelix dum requiescit
amor.
Nam posita est nostrae custodia saeva
puellae, 5
Clauditur et dura ianua
firma sera.
Ianua difficilis domini, te verberet
imber,
Te Iovis imperio fulmina missa
petant.
Ianua, iam pateas uni mihi, victa
querelis,
Neu furtim verso cardine aperta
sones. 10
Et mala siqua tibi dixit dementia
nostra,
Ignoscas: capiti sint precor illa
meo.
Te meminisse decet, quae plurima voce
peregi
Supplice, cum posti florida serta
darem.
Tu quoque ne timide custodes, Delia,
falle, 15
Audendum est: fortes
adiuvat ipsa Venus.
Illa favet, seu quis iuvenis nova limina
temptat,
Seu reserat fixo dente puella
fores;
Illa docet molli furtim derepere
lecto,
Illa pedem nullo ponere posse
sono, 20
Illa viro coram nutus conferre
loquaces
Blandaque conpositis abdere verba
notis.
Nec docet hoc omnes, sed quos nec inertia
tardat
Nec vetat obscura surgere nocte
timor.
En ego cum tenebris tota vagor anxius
urbe, 25
* * *
Nec sinit
occurrat quisquam, qui corpora
ferro
Volneret aut rapta praemia veste
petat.
Quisquis amore tenetur, eat tutusque
sacerque
Qualibet: insidias non timuisse
decet. 30
Non mihi pigra nocent hibernae frigora
noctis,
Non mihi, cum multa decidit imber
aqua.
Non labor hic laedit, reseret modo Delia
postes
Et vocet ad digiti me taciturna
sonum.
Parcite luminibus, seu vir seu femina
fiat 35
Obvia: celari volt sua
furta Venus.
Neu strepitu terrete pedum neu quaerite
nomen
Neu prope fulgenti lumina ferte
face.
Siquis et inprudens adspexerit, occulat
ille
Perque deos omnes se meminisse
neget: 40
Nam fuerit quicumque loquax, is sanguine
natam,
Is Venerem e rapido sentiet esse
mari.
Nec tamen huic credet coniunx tuus, ut mihi
verax
Pollicita est magico saga
ministerio.
Hanc ego de caelo ducentem sidera
vidi, 45
Fluminis haec rapidi
carmine vertit iter,
Haec cantu finditque solum Manesque
sepulcris
Elicit et tepido devocat ossa
rogo;
Iam tenet infernas magico stridore
catervas,
Iam iubet adspersas lacte referre
pedem. 50
Cum libet, haec tristi depellit nubila
caelo,
Cum libet, aestivo convocat orbe
nives.
Sola tenere malas Medeae dicitur
herbas,
Sola feros Hecates perdomuisse
canes.
Haec mihi conposuit cantus, quis fallere
posses: 55
Ter cane, ter dictis
despue carminibus.
Ille nihil poterit de nobis credere
cuiquam,
Non sibi, si in molli viderit ipse
toro.
Tu tamen abstineas aliis: nam cetera
cernet
Omnia, de me uno sentiet ipse
nihil. 60
Quid, credam? nempe haec eadem se dixit
amores
Cantibus aut herbis solvere posse
meos,
Et me lustravit taedis, et nocte
serena
Concidit ad magicos hostia pulla
deos.
Non ego, totus abesset amor, sed mutuus
esset, 65
Orabam, nec te posse
carere velim.
Ferreus ille fuit, qui, te cum posset
habere,
Maluerit praedas stultus et arma
sequi.
Ille licet Cilicum victas agat ante
catervas,
Ponat et in capto Martia castra
solo, 70
Totus et argento contextus, totus et
auro
Insideat celeri conspiciendus
equo,
Ipse boves mea si tecum modo Delia
possim
Iungere et in solito pascere monte
pecus,
Et te, dum liceat, teneris retinere
lacertis, 75
Mollis et inculta sit mihi
somnus humo.
Quid Tyrio recubare toro sine amore
secundo
Prodest, cum fletu nox vigilanda
venit?
Nam neque tum plumae nec stragula picta
soporem
Nec sonitus placidae ducere posset
aquae. 80
Num Veneris magnae violavi numina
verbo,
Et mea nunc poenas inpia lingua
luit?
Num feror incestus sedes adiisse
deorum
Sertaque de sanctis deripuisse
focis?
Non ego, si merui, dubitem procumbere
templis 85
Et dare sacratis oscula
liminibus,
Non ego tellurem genibus perrepere
supplex
Et miserum sancto tundere poste
caput.
At tu, qui laetus rides mala nostra,
caveto
Mox tibi: non uni saeviet usque
deus. 90
Vidi ego, qui iuvenum miseros lusisset
amores,
Post Veneris vinclis subdere colla
senem
Et sibi blanditias tremula conponere
voce
Et manibus canas fingere velle
comas,
Stare nec ante fores puduit caraeve
puellae 95
Ancillam medio detinuisse
foro.
Hunc puer, hunc iuvenis turba circumterit
arta,
Despuit in molles et sibi quisque
sinus.
At mihi parce, Venus: semper tibi dedita
servit
Mens mea: quid messes uris acerba
tuas?
O utinam memores ipse cohorsque
mei.
Me tenet ignotis aegrum Phaeacia
terris,
Abstineas avidas, Mors, modo,
nigra, manus.
Abstineas, Mors atra, precor: non hic mihi
mater 5
Quae legat in maestos ossa
perusta sinus,
Non soror, Assyrios cineri quae dedat
odores
Et fleat effusis ante sepulcra
comis,
Delia non usquam; quae me cum mitteret
urbe,
Dicitur ante omnes consuluisse
deos. 10
Illa sacras pueri sortes ter sustulit:
illi
Rettulit e trinis omina certa
puer.
Cuncta dabant reditus: tamen est deterrita
numquam,
Quin fleret nostras respiceretque
vias.
Ipse ego solator, cum iam mandata
dedissem, 15
Quaerebam tardas anxius
usque moras.
Aut ego sum causatus aves aut omina
dira,
Saturni sacram me tenuisse diem.
O
quotiens ingressus iter mihi tristia
dixi
Offensum in porta signa dedisse
pedem! 20
Audeat invito ne quis discedere
Amore,
Aut sciat egressum se prohibente
deo.
Quid tua nunc Isis mihi, Delia, quid mihi
prosunt
Illa tua totiens aera repulsa
manu,
Quidve, pie dum sacra colis, pureque
lavari 25
Te—memini—et puro
secubuisse toro?
Nunc, dea, nunc succurre mihi—nam posse
mederi
Picta docet templis multa tabella
tuis—,
Ut mea votivas persolvens Delia
voces
Ante sacras lino tecta fores
sedeat 30
Bisque die resoluta comas tibi dicere
laudes
Insignis turba debeat in
Pharia.
At mihi contingat patrios celebrare
Penates
Reddereque antiquo menstrua tura
Lari.
Quam bene Saturno vivebant rege,
priusquam 35
Tellus in longas est
patefacta vias!
Nondum caeruleas pinus contempserat
undas,
Effusum ventis praebueratque
sinum,
Nec vagus ignotis repetens conpendia
terris
Presserat externa navita merce
ratem. 40
Illo non validus subiit iuga tempore
taurus,
Non domito frenos ore momordit
equus,
Non domus ulla fores habuit, non fixus in
agris,
Qui regeret certis finibus arva,
lapis.
Ipsae mella dabant quercus, ultroque
ferebant 45
Obvia securis ubera lactis
oves.
Non acies, non ira fuit, non bella, nec
ensem
Inmiti saevus duxerat arte
faber.
Nunc Iove sub domino caedes et vulnera
semper,
Nunc mare, nunc leti mille repente
viae. 50
Parce, pater. timidum non me periuria
terrent,
Non dicta in sanctos inpia verba
deos.
Quodsi fatales iam nunc explevimus
annos,
Fac lapis inscriptis stet super ossa
notis:
'Hic iacet inmiti consumptus morte
Tibullus, 55
Messallam terra dum
sequiturque mari.'
Sed me, quod facilis tenero sum semper
Amori,
Ipsa Venus campos ducet in
Elysios.
Hic choreae cantusque vigent, passimque
vagantes
Dulce sonant tenui gutture carmen
aves, 60
Fert casiam non culta seges, totosque per
agros
Floret odoratis terra benigna
rosis;
Ac iuvenum series teneris inmixta
puellis
Ludit, et adsidue proelia miscet
Amor.
Illic est, cuicumque rapax mors venit
amanti, 65
Et gerit insigni myrtea
serta coma.
At scelerata iacet sedes in nocte
profunda
Abdita, quam circum flumina nigra
sonant:
Tisiphoneque inpexa feros pro crinibus
angues
Saevit, et huc illuc inpia turba
fugit. 70
Tum niger in porta serpentum Cerberus
ore
Stridet et aeratas excubat ante
fores.
Illic Iunonem temptare Ixionis
ausi
Versantur celeri noxia membra
rota,
Porrectusque novem Tityos per iugera
terrae 75
Adsiduas atro viscere
pascit aves.
Tantalus est illic, et circum stagna, sed
acrem
Iam iam poturi deserit unda
sitim,
Et Danai proles, Veneris quod numina
laesit,
In cava Lethaeas dolia portat
aquas. 80
Illic sit, quicumque meos violavit
amores,
Optavit lentas et mihi
militias.
At tu casta precor maneas, sanctique
pudoris
Adsideat custos sedula semper
anus.
Haec tibi fabellas referat positaque
lucerna 85
Deducat plena stamina
longa colu,
At circa gravibus pensis adfixa
puella
Paulatim somno fessa remittat
opus.
Tum veniam subito, nec quisquam nuntiet
ante,
Sed videar caelo missus adesse
tibi. 90
Tunc mihi, qualis eris, longos turbata
capillos,
Obvia nudato, Delia, curre
pede.
Hoc precor, hunc illum nobis Aurora
nitentem
Luciferum roseis candida portet
equis.
Ne capiti soles, ne noceantque
nives:
Quae tua formosos cepit sollertia?
certe
Non tibi barba nitet, non tibi culta
coma est,
Nudus et hibernae producis frigora
brumae, 5
Nudus et aestivi tempora
sicca Canis.'
Sic ego; tum Bacchi respondit rustica
proles
Armatus curva sic mihi falce
deus:
'O fuge te tenerae puerorum credere
turbae,
Nam causam iusti semper amoris
habent. 10
Hic placet, angustis quod equom conpescit
habenis,
Hic placidam niveo pectore pellit
aquam,
Hic, quia fortis adest audacia, cepit; at
illi
Virgineus teneras stat pudor ante
genas.
Sed ne te capiant, primo si forte
negabit, 15
Taedia: paulatim sub iuga
colla dabit.
Longa dies homini docuit parere
leones,
Longa dies molli saxa peredit
aqua;
Annus in apricis maturat collibus
uvas,
Annus agit certa lucida signa
vice. 20
Nec iurare time: Veneris periuria
venti
Inrita per terras et freta summa
ferunt.
Gratia magna Iovi: vetuit pater ipse
valere,
Iurasset cupide quicquid ineptus
amor,
Perque suas inpune sinit Dictynna
sagittas 25
Adfirmes crines perque
Minerva suos.
At si tardus eris, errabis: transiet
aetas.
Quam cito non segnis stat remeatque
dies,
Quam cito purpureos deperdit terra
colores,
Quam cito formosas populus alta
comas! 30
Quam iacet, infirmae venere ubi fata
senectae,
Qui prior Eleo est carcere missus
equos!
Vidi iam iuvenem, premeret cum serior
aetas,
Maerentem stultos praeteriisse
dies.
Crudeles divi! serpens novus exuit
annos, 35
Formae non ullam fata
dedere moram.
Solis aeterna est Baccho Phoeboque
iuventas,
Nam decet intonsus crinis
utrumque deum.
Tu, puero quodcumque tuo temptare
libebit,
Cedas: obsequio plurima vincet
amor. 40
Neu comes ire neges, quamvis via longa
paretur
Et Canis arenti torreat arva
siti,
Quamvis praetexens picta ferrugine
caelum
Venturam anticipet imbrifer arcus
aquam.
Vel si caeruleas puppi volet ire per
undas, 45
Ipse levem remo per freta
pelle ratem.
Nec te paeniteat duros subiisse
labores
Aut opera insuetas adteruisse
manus,
Nec, velit insidiis altas si claudere
valles,
Dum placeas, umeri retia ferre
negent. 50
Si volet arma, levi temptabis ludere
dextra:
Saepe dabis nudum, vincat ut ille,
latus.
Tum tibi mitis erit, rapias tum cara
licebit
Oscula: pugnabit, sed tamen apta
dabit.
Rapta dabit primo, post adferet ipse
roganti, 55
Post etiam collo se
inplicuisse velit.
Heu male nunc artes miseras haec saecula
tractant:
Iam tener adsuevit munera velle
puer.
At tu, qui venerem docuisti vendere
primus,
Quisquis es, infelix urgeat ossa
lapis. 60
Pieridas, pueri, doctos et amate
poetas,
Aurea nec superent munera
Pieridas.
Carmine purpurea est Nisi coma: carmina ni
sint,
Ex umero Pelopis non nituisset
ebur.
Quem referent Musae, vivet, dum robora
tellus, 65
Dum caelum stellas, dum
vehet amnis aquas.
At qui non audit Musas, qui vendit
amorem,
Idaeae currus ille sequatur
Opis
Et tercentenas erroribus expleat
urbes
Et secet ad Phrygios vilia membra
modos. 70
Blanditiis volt esse locum Venus ipsa:
querelis
Supplicibus, miseris fletibus illa
favet.'
Haec mihi, quae canerem Titio, deus edidit
ore,
Sed Titium coniunx haec meminisse
vetat.
Pareat ille suae; vos me celebrate
magistrum, 75
Quos male habet multa
callidus arte puer.
Gloria cuique sua est: me, qui spernentur,
amantes
Consultent: cunctis ianua nostra
patet.
Tempus erit, cum me Veneris praecepta
ferentem
Deducat iuvenum sedula turba
senem. 80
Heu heu quam Marathus lento me torquet
amore!
Deficiunt artes, deficiuntque
doli.
Parce, puer, quaeso, ne turpis fabula
fiam,
Cum mea ridebunt vana magisteria.
At mihi nunc longe gloria fortis
abest.
Namque agor ut per plana citus sola verbere
turben,
Quem celer adsueta versat ab arte
puer.
Ure ferum et torque, libeat ne dicere
quicquam 5
Magnificum post haec:
horrida verba doma.
Parce tamen, per te furtivi foedera
lecti,
Per venerem quaeso conpositumque
caput.
Ille ego, cum tristi morbo defessa
iaceres,
Te dicor votis eripuisse
meis, 10
Ipseque te circum lustravi sulphure
puro,
Carmine cum magico praecinuisset
anus;
Ipse procuravi, ne possent saeva
nocere
Somnia, ter sancta deveneranda
mola;
Ipse ego velatus filo tunicisque
solutis 15
Vota novem Triviae nocte
silente dedi.
Omnia persolvi: fruitur nunc alter
amore,
Et precibus felix utitur ille
meis.
At mihi felicem vitam, si salva
fuisses,
Fingebam demens, sed renuente
deo. 20
Rura colam, frugumque aderit mea Delia
custos,
Area dum messes sole calente
teret,
Aut mihi servabit plenis in lintribus
uvas
Pressaque veloci candida musta
pede;
Consuescet numerare pecus, consuescet
amantis 25
Garrulus in dominae ludere
verna sinu.
Illa deo sciet agricolae pro vitibus
uvam,
Pro segete spicas, pro grege ferre
dapem.
Illa regat cunctos, illi sint omnia
curae,
At iuvet in tota me nihil esse
domo. 30
Huc veniet Messalla meus, cui dulcia
poma
Delia selectis detrahat
arboribus;
Et tantum venerata virum hunc sedula
curet,
Huic paret atque epulas ipsa
ministra gerat.
Haec mihi fingebam, quae nunc Eurusque
Notusque 35
Iactat odoratos vota per
Armenios.
Saepe ego temptavi curas depellere
vino,
At dolor in lacrimas verterat omne
merum.
Saepe aliam tenui, sed iam cum gaudia
adirem,
Admonuit dominae deseruitque
Venus. 40
Tunc me discedens devotum femina
dixit
Et pudet et narrat scire nefanda
meam.
Non facit hoc verbis, facie tenerisque
lacertis
Devovet et flavis nostra puella
comis.
Talis ad Haemonium Nereis Pelea
quondam 45
Vecta est frenato caerula
pisce Thetis.
Haec nocuere mihi, quod adest huic dives
amator;
Venit in exitium callida lena
meum.
Sanguineas edat illa dapes atque ore
cruento
Tristia cum multo pocula felle
bibat; 50
Hanc volitent animae circum sua fata
querentes
Semper et e tectis strix violenta
canat;
Ipsa fame stimulante furens herbasque
sepulcris
Quaerat et a saevis ossa relicta
lupis,
Currat et inguinibus nudis ululetque per
urbes, 55
Post agat e triviis aspera
turba canum.
Eveniet: dat signa deus; sunt numina
amanti,
Saevit et iniusta lege relicta
Venus.
At tu quam primum sagae praecepta
rapacis
Desere, nam donis vincitur omnis
amor. 60
Pauper erit praesto semper, te pauper
adibit
Primus et in tenero fixus erit
latere,
Pauper in angusto fidus comes agmine
turbae
Subicietque manus efficietque
viam,
Pauper ad occultos furtim deducet
amicos 65
Vinclaque de niveo
detrahet ipse pede.
Heu canimus frustra, nec verbis victa
patescit
Ianua, sed plena est percutienda
manu.
At tu, qui potior nunc es, mea fata
timeto:
Versatur celeri Fors levis orbe
rotae. 70
Non frustra quidam iam nunc in limine
perstat
Sedulus ac crebro prospicit ac
refugit,
Et simulat transire domum, mox deinde
recurrit,
Solus et ante ipsas excreat usque
fores.
Nescio quid furtivus amor parat. utere
quaeso, 75
Dum licet: in liquida nat
tibi linter aqua.
Post tamen es misero tristis et
asper, Amor.
Quid tibi saevitiae mecum est? an gloria magna
est
Insidias homini conposuisse
deum?
Nam mihi tenduntur casses: iam Delia
furtim 5
Nescio quem tacita callida
nocte fovet.
Illa quidem tam multa negat, sed credere durum
est:
Sic etiam de me pernegat usque
viro.
Ipse miser docui, quo posset ludere
pacto
Custodes: heu heu nunc premor arte
mea, 10
Fingere nunc didicit causas, ut sola
cubaret,
Cardine nunc tacito vertere posse
fores.
Tum sucos herbasque dedi, quis livor
abiret,
Quem facit inpresso mutua dente
venus.
At tu, fallacis coniunx incaute
puellae, 15
Me quoque servato, peccet
ut illa nihil.
Neu iuvenes celebret multo sermone,
caveto,
Neve cubet laxo pectus aperta
sinu,
Neu te decipiat nutu, digitoque
liquorem
Ne trahat et mensae ducat in orbe
notas. 20
Exibit quam saepe, time, seu visere
dicet
Sacra Bonae maribus non adeunda
Deae.
At mihi si credas, illam sequar unus ad
aras;
Tunc mihi non oculis sit timuisse
meis.
Saepe, velut gemmas eius signumque
probarem, 25
Per causam memini me
tetigisse manum;
Saepe mero somnum peperi tibi, at ipse
bibebam
Sobria subposita pocula victor
aqua.
Non ego te laesi prudens: ignosce
fatenti,
Iussit Amor: contra quis ferat
arma
deos? 30
Ille ego sum, nec me iam dicere vera
pudebit,
Instabat tota cui tua nocte
canis.
Quid tenera tibi coniuge opus? tua si bona
nescis
Servare, frustra clavis inest
foribus.
Te tenet, absentes alios suspirat
amores 35
Et simulat subito
condoluisse caput.
At mihi servandam credas: non saeva
recuso
Verbera, detrecto non ego vincla
pedum.
Tum procul absitis, quisquis colit arte
capillos,
Et fluit effuso cui toga laxa
sinu, 40
Quisquis et occurret, ne possit crimen
habere,
Stet procul aut alia ~stet procul~
ante via.
Sic fieri iubet ipse deus, sic magna
sacerdos
Est mihi divino vaticinata
sono.
Haec ubi Bellonae motu est agitata, nec
acrem 45
Flammam, non amens verbera
torta timet;
Ipsa bipenne suos caedit violenta
lacertos
Sanguineque effuso spargit inulta
deam,
Statque latus praefixa veru, stat saucia
pectus,
Et canit eventus, quos dea magna
monet: 50
'Parcite, quam custodit Amor, violare
puellam,
Ne pigeat magno post didicisse
malo.
Adtigerit, labentur opes, ut volnere
nostro
Sanguis, ut hic ventis diripiturque
cinis.'
Et tibi nescio quas dixit, mea Delia,
poenas; 55
Si tamen admittas, sit
precor illa levis.
Non ego te propter parco tibi, sed tua
mater
Me movet atque iras aurea vincit
anus.
Haec mihi te adducit tenebris multoque
timore
Coniungit nostras clam taciturna
manus, 60
Haec foribusque manet noctu me adfixa
proculque
Cognoscit strepitus me veniente
pedum.
Vive diu mihi, dulcis anus: proprios ego
tecum,
Sit modo fas, annos contribuisse
velim.
Te semper natamque tuam te propter
amabo: 65
Quicquid agit, sanguis est
tamen illa tuos.
Sit modo casta, doce, quamvis non vitta
ligatos
Impediat crines nec stola longa
pedes.
Et mihi sint durae leges, laudare nec
ullam
Possim ego, quin oculos adpetat illa
meos, 70
Et siquid peccasse putet, ducarque
capillis
Inmerito pronas proripiarque
vias.
Non ego te pulsare velim, sed, venerit
iste
Si furor, optarim non habuisse
manus;
Nec saevo sis casta metu, sed mente
fideli, 75
Mutuus absenti te mihi
servet amor.
At, quae fida fuit nulli, post victa
senecta
Ducit inops tremula stamina torta
manu
Firmaque conductis adnectit licia
telis
Tractaque de niveo vellere ducta
putat. 80
Hanc animo gaudente vident iuvenumque
catervae
Conmemorant merito tot mala ferre
senem,
Hanc Venus exalto flentem sublimis
Olympo
Spectat et, infidis quam sit acerba,
monet.
Haec aliis maledicta cadant; nos, Delia,
amoris 85
Exemplum cana simus
uterque coma.
Stamina, non ulli dissoluenda
deo,
Hunc fore, Aquitanas posset qui fundere
gentes,
Quem tremeret forti milite victus
Atax.
Evenere: novos pubes Romana
triumphos 5
Vidit et evinctos bracchia
capta duces;
At te victrices lauros, Messalla,
gerentem
Portabat nitidis currus eburnus
equis.
Non sine me est tibi partus honos: Tarbella
Pyrene
Testis et Oceani litora
Santonici, 10
Testis Arar Rhodanusque celer magnusque
Garunna,
Carnutis et flavi caerula lympha
Liger.
An te, Cydne, canam, tacitis qui leniter
undis
Caeruleus placidis per vada serpis
aquis,
Quantus et aetherio contingens vertice
nubes 15
Frigidus intonsos Taurus
alat Cilicas?
Quid referam, ut volitet crebras intacta per
urbes
Alba Palaestino sancta columba
Syro,
Utque maris vastum prospectet turribus
aequor
Prima ratem ventis credere docta
Tyros, 20
Qualis et, arentes cum findit Sirius
agros,
Fertilis aestiva Nilus abundet
aqua?
Nile pater, quanam possim te dicere
causa
Aut quibus in terris occuluisse
caput?
Te propter nullos tellus tua postulat
imbres, 25
Arida nec pluvio supplicat
herba Iovi.
Te canit atque suum pubes miratur
Osirim
Barbara, Memphiten plangere docta
bovem.
Primus aratra manu sollerti fecit
Osiris
Et teneram ferro sollicitavit
humum, 30
Primus inexpertae conmisit semina
terrae
Pomaque non notis legit ab
arboribus.
Hic docuit teneram palis adiungere
vitem,
Hic viridem dura caedere falce
comam;
Illi iucundos primum matura
sapores 35
Expressa incultis uva
dedit pedibus.
Ille liquor docuit voces inflectere
cantu,
Movit et ad certos nescia membra
modos,
Bacchus et agricolae magno confecta
labore
Pectora tristitiae dissoluenda
dedit. 40
Bacchus et adflictis requiem mortalibus
adfert,
Crura licet dura conpede pulsa
sonent.
Non tibi sunt tristes curae nec luctus,
Osiri,
Sed chorus et cantus et levis aptus
amor,
Sed varii flores et frons redimita
corymbis, 45
Fusa sed ad teneros lutea
palla pedes
Et Tyriae vestes et dulcis tibia
cantu
Et levis occultis conscia cista
sacris.
Huc ades et Genium ludis Geniumque
choreis
Concelebra et multo tempora funde
mero: 50
Illius et nitido stillent unguenta
capillo,
Et capite et collo mollia serta
gerat.
Sic venias hodierne: tibi dem turis
honores,
Liba et Mopsopio dulcia melle
feram.
At tibi succrescat proles, quae facta
parentis 55
Augeat et circa stet
veneranda senem.
Nec taceat monumenta viae, quem Tuscula
tellus
Candidaque antiquo detinet Alba
Lare.
Namque opibus congesta tuis hic glarea
dura
Sternitur, hic apta iungitur arte
silex. 60
Te canit agricola, a magna cum venerit
urbe
Serus inoffensum rettuleritque
pedem.
At tu, Natalis multos celebrande per
annos,
Candidior semper candidiorque veni.
Quidve ferant miti lenia verba
sono.
Nec mihi sunt sortes nec conscia fibra
deorum,
Praecinit eventus nec mihi cantus
avis:
Ipsa Venus magico religatum bracchia
nodo 5
Perdocuit multis non sine
verberibus.
Desine dissimulare: deus crudelius
urit,
Quos videt invitos subcubuisse
sibi.
Quid tibi nunc molles prodest coluisse
capillos
Saepeque mutatas disposuisse
comas, 10
Quid fuco splendente genas ornare, quid
ungues
Artificis docta subsecuisse
manu?
Frustra iam vestes, frustra mutantur
amictus,
Ansaque conpressos conligat arta
pedes.
Illa placet, quamvis inculto venerit
ore 15
Nec nitidum tarda
compserit arte caput.
Num te carminibus, num te pallentibus
herbis
Devovit tacito tempore noctis
anus?
Cantus vicinis fruges traducit ab
agris,
Cantus et iratae detinet anguis
iter, 20
Cantus et e curru Lunam deducere
temptat
Et faceret, si non aera repulsa
sonent.
Quid queror heu misero carmen nocuisse, quid
herbas?
Forma nihil magicis utitur
auxiliis:
Sed corpus tetigisse nocet, sed longa
dedisse 25
Oscula, sed femori
conseruisse femur.
Nec tu difficilis puero tamen esse
memento:
Persequitur poenis tristia facta
Venus.
Munera ne poscas: det munera canus
amator,
Ut foveat molli frigida membra
sinu. 30
Carior est auro iuvenis, cui levia
fulgent
Ora nec amplexus aspera barba
terit.
Huic tu candentes umero subpone
lacertos,
Et regum magnae despiciantur
opes.
At Venus invenit puero concumbere
furtim, 35
Dum timet et teneros
conserit usque sinus,
Et dare anhelanti pugnantibus umida
linguis
Oscula et in collo figere dente
notas.
Non lapis hanc gemmaeque iuvant, quae frigore
sola
Dormiat et nulli sit cupienda
viro. 40
Heu sero revocatur amor seroque
iuventas,
Cum vetus infecit cana senecta
caput.
Tum studium formae est: coma tum mutatur, ut
annos
Dissimulet viridi cortice tincta
nucis;
Tollere tum cura est albos a stirpe
capillos 45
Et faciem dempta pelle
referre novam.
At tu, dum primi floret tibi temporis
aetas,
Utere: non tardo labitur illa
pede.
Neu Marathum torque: puero quae gloria victo
est?
In veteres esto dura, puella,
senes. 50
Parce precor tenero: non illi sontica causa
est,
Sed nimius luto corpora tingit
amor.
Vel miser absenti maestas quam saepe
querelas
Conicit, et lacrimis omnia plena
madent!
'Quid me spernis?' ait. 'poterat custodia
vinci: 55
Ipse dedit cupidis fallere
posse deus.
Nota venus furtiva mihi est, ut lenis
agatur
Spiritus, ut nec dent oscula rapta
sonum;
Et possum media quamvis obrepere
nocte
Et strepitu nullo clam reserare
fores. 60
Quid prosunt artes, miserum si spernit
amantem
Et fugit ex ipso saeva puella
toro?
Vel cum promittit, subito sed perfida
fallit,
Est mihi nox multis evigilanda
malis.
Dum mihi venturam fingo, quodcumque
movetur, 65
Illius credo tunc sonuisse
pedes.'
Desistas lacrimare, puer: non frangitur
illa,
Et tua iam fletu lumina fessa
tument.
Oderunt, Pholoe, moneo, fastidia
divi,
Nec prodest sanctis tura dedisse
focis. 70
Hic Marathus quondam miseros ludebat
amantes,
Nescius ultorem post caput esse
deum;
Saepe etiam lacrimas fertur risisse
dolentis
Et cupidum ficta detinuisse
mora:
Nunc omnes odit fastus, nunc displicet
illi 75
Quaecumque obposita est
ianua dura sera.
At te poena manet, ni desinis esse
superba.
Quam cupies votis hunc revocare
diem!
Foedera per divos, clam violanda,
dabas?
A miser, et siquis primo periuria
celat,
Sera tamen tacitis Poena venit
pedibus.
Parcite, caelestes: aequum est inpune
licere 5
Numina formosis laedere
vestra semel.
Lucra petens habili tauros adiungit
aratro
Et durum terrae rusticus urget
opus,
Lucra petituras freta per parentia
ventis
Ducunt instabiles sidera certa
rates: 10
Muneribus meus est captus puer, at deus
illa
In cunerem et liquidas munera vertat
aquas.
Iam mihi persolvet poenas, pulvisque
decorem
Detrahet et ventis horrida facta
coma;
Uretur facies, urentur sole
capilli, 15
Deteret invalidos et via
longa pedes.
Admonui quotiens 'auro ne pollue
formam:
Saepe solent auro multa subesse
mala.
Divitiis captus siquis violavit
amorem,
Asperaque est illi difficilisque
Venus. 20
Ure meum potius flamma caput et pete
ferro
Corpus et intorto verbere terga
seca.
Nec tibi celandi spes sit peccare
paranti:
Est deus, occultos qui vetat esse
dolos.
Ipse deus tacito permisit lene
ministro, 25
Ederet ut multo libera
verba mero;
Ipse deus somno domitos emittere
vocem
Iussit et invitos facta tegenda
loqui.'
Haec ego dicebam: nunc me flevisse
loquentem,
Nunc pudet ad teneros
procubuisse
pedes. 30
Tum mihi iurabas nullo te divitis
auri
Pondere, non gemmis, vendere velle
fidem,
Non tibi si pretium Campania terra
daretur,
Non tibi si, Bacchi cura, Falernus
ager.
Illis eriperes verbis mihi sidera
caeli 35
Lucere et puras fulminis
esse vias.
Quin etiam flebas: at non ego fallere
doctus
Tergebam umentes credulus usque
genas.
Quid faciam, nisi et ipse fores in amore
puellae?
Sed precor exemplo sit levis illa
tuo. 40
O quotiens, verbis ne quisquam conscius
esset,
Ipse comes multa lumina nocte
tuli!
Saepe insperanti venit tibi munere
nostro
Et latuit clausas post adoperta
fores.
Tum miser interii, stulte confisus
amari: 45
Nam poteram ad laqueos
cautior esse tuos.
Quin etiam adtonita laudes tibi mente
canebam,
Et me nunc nostri Pieridumque
pudet.
Illa velim rapida Volcanus carmina
flamma
Torreat et liquida deleat amnis
aqua. 50
Tu procul hinc absis, cui formam vendere cura
est
Et pretium plena grande referre
manu.
At te, qui puerum donis corrumpere es
ausus,
Rideat adsiduis uxor inulta
dolis,
Et cum furtivo iuvenem lassaverit
usu, 55
Tecum interposita languida
veste cubet.
Semper sint externa tuo vestigia
lecto,
Et pateat cupidis semper aperta
domus;
Nec lasciva soror dicatur plura
bibisse
Pocula vel plures emeruisse
viros. 60
Illam saepe ferunt convivia ducere
Baccho,
Dum rota Luciferi provocet orta
diem.
Illa nulla queat melius consumere
noctem
Aut operum varias disposuisse
vices.
At tua perdidicit, nec tu, stultissime,
sentis, 65
Cum tibi non solita corpus
ab arte movet.
Tune putas illam pro te disponere
crines
Aut tenues denso pectere dente
comas?
Ista haec persuadet facies, auroque
lacertos
Vinciat et Tyrio prodeat apta
sinu? 70
Non tibi, sed iuveni cuidam volt bella
videri,
Devoveat pro quo remque domumque
tuam.
Nec facit hoc vitio, sed corpora foeda
podagra
Et senis amplexus culta puella
fugit.
Huic tamen adcubuit noster puer: hunc ego
credam 75
Cum trucibus venerem
iungere posse feris.
Blanditiasne meas aliis tu vendere es
ausus?
Tune aliis demens oscula ferre
mea?
Tum flebis, cum me vinctum puer alter
habebit
Et geret in regno regna superba
tuo. 80
At tua tum me poena iuvet, Venerique
merenti
Fixa notet casus aurea palma
meos:
'Hanc tibi fallaci resolutus amore
Tibullus
Dedicat et grata sis, dea, mente
rogat'.
Quam ferus et vere ferreus ille
fuit!
Tum caedes hominum generi, tum proelia
nata,
Tum brevior dirae mortis aperta via
est.
An nihil ille miser meruit, nos ad mala
nostra 5
Vertimus, in saevas quod
dedit ille feras?
Divitis hoc vitium est auri, nec bella
fuerunt,
Faginus adstabat cum scyphus ante
dapes.
Non arces, non vallus erat, somnumque
petebat
Securus sparsas dux gregis inter
oves. 10
Tunc mihi vita foret, volgi nec tristia
nossem
Arma nec audissem corde micante
tubam;
Nunc ad bella trahor, et iam quis forsitan
hostis
Haesura in nostro tela gerit
latere.
Sed patrii servate Lares: aluistis et
idem, 15
Cursarem vestros cum tener
ante pedes.
Neu pudeat prisco vos esse e stipite
factos:
Sic veteris sedes incoluistis
avi.
Tum melius tenuere fidem, cum paupere
cultu
Stabat in exigua ligneus aede
deus. 20
Hic placatus erat, seu quis libaverat
uva,
Seu dederat sanctae spicea serta
comae,
Atque aliquis voti compos liba ipse
ferebat
Postque comes purum filia parva
favum.
At nobis aerata, Lares, depellite
tela, 25
*
*
* 25a
*
*
* 25b
Hostiaque e plena rustica
porcus hara.
Hanc pura cum veste sequar myrtoque
canistra
Vincta geram, myrto vinctus et
ipse caput.
Sic placeam vobis: alius sit fortis in
armis
Sternat et adversos Marte favente
duces, 30
Ut mihi potanti possit sua dicere
facta
Miles et in mensa pingere castra
mero.
Quis furor est atram bellis accersere
mortem?
Inminet et tacito clam venit illa
pede.
Non seges est infra, non vinea culta, sed
audax 35
Cerberus et Stygiae navita
turpis aquae;
Illic percussisque genis ustoque
capillo
Errat ad obscuros pallida turba
lacus.
Quam potius laudandus hic est, quem prole
parata
Occupat in parva pigra senecta
casa. 40
Ipse suas sectatur oves, at filius
agnos,
Et calidam fesso conparat uxor
aquam.
Sic ego sim, liceatque caput candescere
canis,
Temporis et prisci facta referre
senem.
Interea pax arva colat. pax candida
primum 45
Duxit araturos sub iuga
curva boves,
Pax aluit vites et sucos condidit
uvae,
Funderet ut nato testa paterna
merum,
Pace bidens vomerque nitent—at tristia
duri
Militis in tenebris occupat arma
situs— 50
Rusticus e lucoque vehit, male sobrius
ipse,
Uxorem plaustro progeniemque
domum.
Sed Veneris tum bella calent, scissosque
capillos
Femina perfractas conqueriturque
fores.
Flet teneras subtusa genas, sed victor et
ipse 55
Flet sibi dementes tam
valuisse manus.
At lascivus Amor rixae mala verba
ministrat,
Inter et iratum lentus utrumque
sedet.
A, lapis est ferrumque, suam quicumque
puellam
Verberat: e caelo deripit ille
deos. 60
Sit satis e membris tenuem rescindere
vestem,
Sit satis ornatus dissoluisse
comae,
Sit lacrimas movisse satis: quater ille
beatus,
Quo tenera irato flere puella
potest.
Sed manibus qui saevus erit, scutumque
sudemque 65
Is gerat et miti sit
procul a Venere.
At nobis, Pax alma, veni spicamque
teneto,
Perfluat et pomis candidus ante
sinus.
torna alla homepage + torna a copia, copiabbus + torna all'indice di latino