Puitte amus fattu custu libreddu
Ass’antica, cando non be it sa televisione,
in sas còrtes, sos mannos contàna sos contos a sos pippìos, custa costummàssia
s’est pèrdia pàris chin medas contos.
Aiàmus intesu numenàre de unu situ chi si nàrat su “Montichèddu
‘e Ilonzana”, carchi pessòne anziana nos aiat narau ca sos homines, cando
colàna in custu locu, po rispettu si ocàn su cappeddu. Sa cosa nos at
incuriosìu e amus chertu ischire de prus, amus allegàu chin medas anzianos, ma
solu pacos s’ammèntana de custu contu, su prus chi nos ad’ azzuau est istau unu
pastore chi at su bestiammene in cussu situ. Amus allegau intas chin sos accumpanzadòres
turisticos de Durgali. In d’unu libru de Dolores
Turchi, “Maschere, miti e feste della Sardegna”, amus acattàu medas notìssias
de sa Ilonzana.
Po iscrìere custu contu amus seperàu sa limba sarda ca pessammus
chi mascamente issa siat un elementu chi nos caratterìzzet e facat de nois una
nassiòne, sa limba est unu libru de istoria, una ricchèsa chi non che podimus
imbolàre. Po seperare cale zenia ‘e limba imperàre, amus lettu s’antologia
sarda “Sardegna cultura e società”. In custu libru allegant istudiosos de
linguistica chi la pessant in chimbe modos differentes:
1.
a chie, nàrat ca si diat depper
allegàre su logudoresu in tottu sa Sardinna, ca est sa limba de sos poetas, sa
prus genuina e antica chi sos colonizzadores, bennios a pustis de sos Romanos,
no ant contaminau.
2. atteros pèssant chi diat cherr’ a seperare po limba comune a
tottu sa Sardinna, cussa allegà in sas viddas appresu assu Logudoro.
3. b’est a chie pessat chi sa limba comune, abbell’ abbellu si siat
frommande dae sola e chi be cherzat s’opera de sos istudiosos po l’azzuare.
4. b’est a chie narat ca sa limba comune deppet naschire dae sola,
chene nessun’azzudu e ca su logudoresu diat cherre allegau in s’amministrazione
pubblica e istudiau in iscola.
5. infines atteros pèssant chi po ache naschìre sa limba comune non
be cherzat presse ma sol’ a imperare in donnia vidda sa limba ‘e su locu .
Nois amus pessau de iscrier’ in durgalesu, cambiande argunas
paraulas po nos fache comprender intas in atteras viddas.
·
a palas