11.4

bae a de nantis                  torra a segus


Cherende carculare sa probabilidade chi tirande un agu longa 6 a pizu de un intaulau cun sas taulas largas 5, cun sa formula de Buffon tenimus:


p=(2 d)/(c N[Pi])/.{d->6,c->5}
0.763944


Sa essida a campu, in su irboligonzu de unu problema tantu discanzosu a isterrer cantu dificultosu a isorber, de su numeru fadadu pigrecu, est istada causa de tanta fama de s'autore suu. Non de mancu tantos, zente seria e istudiosos famados, de tando han prinzipiau a isperimentare sa sorte. Si sun postos cun impinnu a tirare agos a pizu de intaulaos po carculare cantu prus prezisu esseret possibile su numeru pigrecu. Ponende chi p pothat esser uguale a su numeru s de sas bortas chi s'agu ruet susu s'iscanaladura dividiu n su numeru de sos isperimentos fattos, tando pigrecu resurtat uguale a pigrecu=( 2 d n ) / ( s c). Si po esempiu s'agu est longa ses, sas taulas largas chimbe, si faen milli esperimentos e s'averan setteghentas bortas, pigrecu resurtat;


pigrecu=N[(2 d n)/(s c)/.{d->6,c->5,n->1000,s->700}]
3.42857


Chi no est male essende pigrecu


N[Pi]

3.14159


De su 1850, annu de sos isperimentos de Wolf, 5000 tiros e 2532 averamentos po tenner unu valore de pigrecu uguale a 3.1596, finzas a 1960 una ischiera manna de matematicos e istatisticos si fun misuraos in custu tipu de isperimentazione. In su 1960 unu matematicu chi si narada Gridgeman hat criticau severamente isperimentos e isperimentadores faende notare chi cun custa metodica su valore aprossimau de pigrecu non mezorat aumentande sos tiros, non dipendet de n, ma dipendet solu de su raportu d/c, comente istat sa longaria de s'agu rispetu a sa largaria de sas taulas. Seberande unu raportu d/c meda a canta a su valore de pigrecu, comente podet esser 22 a 7, bastan pagos tiros po tenner una istima de pigrecu manna meda. Bastat posca a si firmare de tirare ancora. Po esempiu issu contait chi su fizigheddu de tres annos in s'aposentu issoro esserat tirau un'agu longa 2.75 susu de su parquet cun sas taulas distanziadas de 3.5. In duos tiros una orta sola s'agu s'est posta a tressu de s'iscanaladura. E tando segundu sa formula de Buffon hat tentu unu valore de pigrecu paris a:


N[2 2 (2.75/3.5)/1]
3.14286


Meda menzus de su valore carculadu cun s'esperimentu de Reina chi in su 1925 cun 2520 tiros e 859 suzessos carculaiat po pigrecu su valore de 3.1795. No nde mancu, esperimentos e criticas han ispintu sas cricas sientificas in d una direzione algoritmica e informatica, chi si naran metodicas Montecarlo e de sas cales bos cherzo render contu. In su volumen Sas Limbas, semper po unu carculu aprossimau de pigrecu, ma cun ateros puntos de bista, custas metodicas fun istadas impreadas jai.