1.2

bae a de nantis                          torra a segus

 

In sardu medas bortas po dare forza a unu argumentu, o mancari po ponner in dificultade sa persone chi arresonat cun nois, a una essida a susu de sa cale no cuncordamus, namus probbabbile. A narrer probbabbile, a tzacurru e cun malu grabu, est una essida retorica , ma in coro nostru semus a su massimu cumbintos ca su chi pintamus comente cosa probbabbile non s'hat a averare mai. E medas bortas su disizu nostru est chi cosas similes no s'averen mai. Su termine eventu est aterunu faeddu chi depet esser impreadu assinnandeddi solu unu sinnificau tecnicu: unu eventu est unu fattu benidore e no connotu. De custos fattos nd'hat chi no s'han a averare mai e ateros chi s'han a verificare sempere: sos primos fun eventos impossibiles e sos segundos, sos chi s'inzertan semper fun sos eventos zertos. Intra custas duas lacanas estremas si collocan sos eventos probabiles, narau senza animu de si befare de nissunu. Sa probabilidade de unu eventu est unu numeru reale prus mannu de zero e prus piticcu de unu. A sos eventos impossibiles enit assinnada una probabilidade uguale a zero, e a sos eventos zertos una probabilidade uguale a unu. Tra sos eventos impossibiles e sos zertos si collocan sos eventos probabiles, a sos cales enit assinnada comente probabilidade chi s'averen unu numeru cumpresu tra zero e unu: prus una persone s'aspettat chi unu eventu s'acraret e prus est portada cun naturalesa a dd'assinnare una probabilidade a largu de zero e a canta de unu. Unu eventu est impossibile cando segundu sos modos de intender de una persone normale, non s'hat a averare mai: meda zente penzat chi unu irbarcu de sos abitantes de sa luna, o de aterunu pianeta de su sistema solare, o de unu sistema planetariu foras de su nostru no hat a capitare mai. No de mancus miliones de personas, e fun su numeru prus mannu de sos abitadores de sa terra, riguardan comente probabile meda chi unu fattu simile s'averet, e chi de oe a tando no hat a passare tempus meda. Si tratat de unu eventu, e finzas a issu si assinnat unu numeru chi nde disinnat sa probabilidade sua. Ma chi cras a manzanu su sole essat pintadu asulu e ruju no ddu penzat nissunu: est unu eventu impossibile e a issu enit assinnada una probabilidade paris a zero. E chi su sole arbescat cras est unu eventu zertu e sa probabilidade sua est unu. Tirande in aria unu soddu podet essire capos o rughes, est meda improbabile chi su soddu nde ruat a terra a traessu e ch'abarret prantadu gasi, o bolet in s'aria issecuestradu de una manu invisibile contraria  a sos zogos a dinari. Si sa muneda chi si tirat   no est artefatta da e sas manos de unu frailarzu abile a dd'afarzare  non si tenet preferenzia peruna a ritenner chi hat a bessire rughes masprestu che capos. Si a custos duos eventos depimus assinnare una probabilidade si dd'hamus a assinnare uguale, e su numeru chi dd'hat a sinnalare hat a esser paris a una metade: unu mesu o 0.5. Sa probabilidade chi sa muneda a pustis de su tiru nde ruat a terra e abarret a traessu hat a tenner una probabilidade nulla: 0. E a s'eventu chi una orta tirau in artu su soddu nde ruat a terra hat a tenner una probabilidade paris a unu: 1. Custos arresonamentos fun istados afrontados dae sos matematicos chi han istudiau a primu su carculu de sas probabilidades, Galileo, Pascal, Fermat, et est connotu comente su puntu de bista classicu. Assinnande sa probabilidade chi ddis cumpetet a sos eventos possibiles s’est tando ritentu chi custu numeru in tra zero e unu esserat pothiu essere esprimidu dae una frazione chi in su numeradore hapedat iscrittu su numeru de sos casos a favore de s’eventu in cunsideru, e in su denominadore su numeru de totus sos casos possibiles, totus possibiles a sa matessi manera.